Είδη Προσκόλλησης: Με ποιο τρόπο συνδέεσαι στις σχέσεις σου;
Ο John Bowlby, βρετανός ψυχολόγος, ψυχίατρος και ψυχαναλυτής, διατύπωσε τη Θεωρία Προσκόλλησης και τα 4 είδη συναισθηματικής προσκόλλησης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν του ζητήθηκε να εξετάσει τις συνέπειες αποχωρισμού των παιδιών από τον πρωταρχικό φροντιστή τους, συνήθως τη μητέρα.
Ο Bowlby πίστευε πως ο δεσμός με τη μητέρα και η ενστικτώδης αντίδραση του παιδιού κατά τον αποχωρισμό από εκείνη έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ανάπτυξη του και στον τρόπο που δημιουργεί σχέσεις στην ενήλικη ζωή του. Με βάση το είδος του δεσμού που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στο παιδί και τη μητέρα κατά τη διάρκεια των πρώτων 3 χρόνων της ζωής του πρώτου, καθορίζεται η συναισθηματική ανάπτυξη και το είδος προσκόλλησης στο οποίο ανήκει το άτομο.
Τα είδη προσκόλλησης είναι 4 και μπορούμε να τα κατανοήσουμε καλύτερα εξετάζοντάς τα ως ένα φάσμα πάνω στο οποίο μπορεί να μετακινηθεί το άτομο ανάλογα με την επίγνωση του τη δεδομένη στιγμή, με τις συνθήκες που επικρατούν και τέλος με τις ποιότητες που διαθέτει ο εκάστοτε σύντροφος του/της.
Ασφαλής Συναισθηματική Προσκόλληση: «Δημιουργώ και συντηρώ εύκολα μακροχρόνιες, ουσιαστικές σχέσεις.»
Το άτομο αισθάνεται άνετα μέσα σε σταθερές και ήρεμες σχέσεις. Έχει την ικανότητα να καλύπτει τόσο τις δικές του συναισθηματικές ανάγκες όσο και του/της συντρόφου του. Μπορεί να ελέγχει και να ρυθμίζει τα συναισθήματα του και έχει ψυχική ανθεκτικότητα. Διαχειρίζεται καλά τις συγκρούσεις, θέτει υγιή όρια, έχει ενσυναίσθηση και παρέχει ενθάρρυνση και επιβεβαίωση στον/ην σύντροφο του.
Αγχώδης Συναισθηματική Προσκόλληση: «Σε χρειάζομαι. Φοβάμαι πως θα με εγκαταλείψεις.»
Το άτομο παραμελεί τις ανάγκες και τις επιθυμίες του προκειμένου να “εξυπηρετήσει” τους άλλους. Συχνά εκφράζει παράπονα πως δεν τον/την βλέπουν, ακούν ή νοιάζονται για εκείνη/ον. Στην πραγματικότητα όμως εκείνη/ος έχει παραμελήσει πρώτα τον εαυτό της/του. Συχνά δημιουργεί συνεξαρτητικές σχέσεις και απαρνιέται την αυτονομία της/του. Αισθάνεται έντονη ζήλεια και στους καυγάδες υιοθετεί το ρόλο του θύματος προκαλώντας ενοχές στον/ην σύντροφό του/της για τη συμπεριφορά του.
Αποφευκτική Συναισθηματική Προσκόλληση: «Όταν έρχεσαι κοντά μου αισθάνομαι ότι απειλούμαι.»
Το άτομο αισθάνεται κίνδυνο κάθε φορά που πλησιάζει συναισθηματικά τον σύντροφο του και χρειάζεται απόσταση προκειμένου να ρυθμίσει τα συναισθήματα του. Συχνά καταφεύγει στη σιωπή, εξαφανίζεται και κόβει τις γέφυρες επικοινωνίας. Ένας αποφευκτικός σύντροφος δεν έχει μάθει πως να συγκρούεται με υγιή τρόπο, συνεπώς αποφεύγει τις διαφωνίες και αντ’ αυτού παίρνει απόσταση. Το οξύμωρο είναι πως η απόσταση είναι για εκείνους ο μόνος τρόπος που ξέρουν ώστε να διατηρήσουν μια σχέση. Τα άτομα με αποφευκτικό δεσμό γοητεύονται από μη συναισθηματικά διαθέσιμα άτομα επειδή έτσι διασφαλίζουν πως δε θα χρειαστεί να έρθουν κοντά και έτσι αισθάνονται “ασφαλή”.
Αποδιοργανωτική Συναισθηματική Προσκόλληση: «Θέλω να συνδεθώ μαζί σου, αλλά δεν μπορώ να σε εμπιστευθώ.»
Το τέταρτο είδος προσκόλλησης είναι συνδυασμός του αγχώδους και του αποφευκτικού δεσμού. Το άτομο αισθάνεται διαρκώς πως απειλείται και έχει έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις τις οποίες δεν μπορεί να ελέγξει. Περνά περιόδους πλήρους απόσυρσης παρόλο που έχει μεγάλη ανάγκη τη σύνδεση με τον/ην σύντροφό του. Πιστεύει πως δεν αξίζει να λάβει αγάπη και αισθάνεται δυσπιστία απέναντι σε κάθε εκδήλωση στοργής και ενδιαφέροντος από τον/την σύντροφό του/της.
Η Θεωρία Προσκόλλησης και τα 4 είδη συναισθηματικού δεσμού μπορούν να συμβάλλουν στην κατανόηση του τρόπου σύνδεσής μας με τους άλλους. Όπως αναφέρθηκε ήδη, τα είδη προσκόλλησης είναι ένα φάσμα πάνω στο οποίο μετακινούμαστε ανάλογα με το επίπεδο αυτογνωσίας και την προσωπική δουλειά που είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε ώστε να δημιουργήσουμε υγιείς και ποιοτικές σχέσεις. Η ποιότητα της ζωής μας είναι το άθροισμα των ποιοτικών σχέσεων που δημιουργούμε. Συνεπώς, αξίζει τον κόπο ο καθένας ξεχωριστά να αναλογιστεί με ποιο τρόπο θέλει να συνδέεται με τους γύρω του και πως μπορεί να επιτευχθεί η αυθεντική σύνδεση.
